ماتریس Swot ابزار استراتژیکی نسبتاً ساده‌ای است که برای سنجش صلاحیت‌ها و شناسایی فرصت‌های یک سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این مقاله میتوانید به عنوان یک راهنمای ساده جهت آشنایی با این ابزار و کاربردهای آن استفاده کنید.
ماتریس swot چیست؟
SWOT مخفف چهار کلمه strengths، weaknesses، opportunities و threats به معنی نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدها است که با استفاده از این چهار مولفه علاوه بر ارزیابی عملکرد فعلی سازمان، می‌توان به طور هوشمندانه‌ای بهترین بهره را از فرصت‌های پیش رو برده، تاثیر ضعف‌ها را به حداقل رسانده و از خود در برابر تهدیدات مراقبت نمایید. ماتریس SWOT را می‌توان به نوعی یک مربع در نظر گرفت که هر ضلع آن یکی از عناصر ذکر شده را در بر می‌گیرد.
درواقع می‌توان گفت ماتریس SWOT یا یه عبارت دیگر تحلیل SWOT، یک روش برنامه ریزی استراتژیک است که برای ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای مربوط به یک پروژه یا یک فعالیت تجاری استفاده می‌شود. بسیاری از کارشناسان و صاحبان مشاغل بر این باور هستند که، بکارگیری ماتریس SWOT را می‌توان به عنوان یک دستورالعمل فوق العاده جهت موفقیت در بازار رقابتی امروز به شمار آورد. بنابراین شرکت‌ها برای دستیابی به اهداف مالی و عملیاتی تعیین شده و همچنین ایجاد استراتژی‌هایی جهت تحقق این اهداف، تجزیه و تحلیل SWOT را به عنوان بخشی مهم در روند کلی برنامهریزی سازمانی‌شان در نظر می‌گیرند.
بیشتر بخوانید: استراتژی دیجیتال مارکتینگ بر اساس فریم ورک RACE
بخش‌های ماتریس swot
همانطور که عنوان شد ماتریس swot، برای تحلیل عملکرد سازمان در بر دارنده چهار مولفه و بخش اصلی است که می‌توان بر اساس دامنه و ماهیت‌شان، آنها را به دو روش بخش‌بندی کرد.
بر اساس دامنه
عوامل داخلی: نقاط قوت و ضعف
عوامل خارجی: فرصتها و تهدیدها
بر اساس ماهیت
عوامل مثبت: نقاط قوت و فرصتها
عوامل منفی: نقاط ضعف و تهدیدها
در ادامه بخش‌های ماتریس swot را به اختصار توضیح خواهیم داد:
بخش های ماتریس swot
Strenghts یا همان نقاط قوت
یک شرکت با تمرکز بر مواردی مانند نام تجاری قدرتمند، محصولات یا خدماتی با کیفیت بالا، ارائه خدمات برتر به مشتری، قیمت‌گذاری رقابتی، موقعیت بازار رقابتی، تحقیق و توسعه خلاقانه، میتواند صلاحیت و شایستگی‌های متمایزی برای یک برند ایجاد کند. نقاط قوت جهت اطمینان از تصمیم گیری‌های موثر و استراتژیک، بر اساس زاویه دید بازار ارزیابی می‌گردند. سوالاتی که نقاط قوت یک کسب و کار را مشخص می‌کنند عبارتند از:
برتری‌های متمایز کسب و کار چیست؟
آیا قیمت‌گذاری رقابتی به درستی اعمال می‌گردد؟
آیا شرکت موقعیت استراتژیک دارد؟
آیا شرکت به منابع منحصر به فرد یا کم هزینه دسترسی دارد؟
نقاط قوت شرکت چیست؟
نقاط ضعف
نقاط ضعف یک شرکت میتواند شامل یک نام تجاری ضعیف، محصولات و یا خدماتی با کیفیت پایین، ارائه خدمات نامناسب به مشتری، عدم تخصص در بازاریابی، صرف هزینه‌های بالا، اعتبار پایین، عدم دسترسی یا دسترسی ضعیف به کانال‌های توزیع اصلی باشد. مدیران با شناسایی نقاط ضعف می‌توانند استراتژی‌های مناسب را برای برطرف کردن یا کاهش ضعف‌ها به شکل واقع بینانه‌ای تدوین کنند. ارزیابی از طریق تحلیل ماتریس swot، نقاط ضعف را به نقاط قوت تبدیل خواهد کرد. سوالاتی که نقاط ضعف شرکت را شناسایی می‌کنند عبارتند از:
چه مواردی در استراتژی رقابتی کسب و کار باید حذف شده و یا بهبود یابند؟
چه عواملی باعث‌عدم موفقیت کسب و کار در بازار می‌شود؟
نقاط ضعف شرکت چیست؟
فرصتها
فرصت‌های کسب و کارها، ناشی از عوامل محیطی مطلوبی است که بر عملکرد شرکت تأثیر می‌گذارند. چنین عواملی می‌توانند شامل مواردی مانند: توسعه فن آوری‌های جدید، نیازهای برآورده نشده مشتری، شناسایی موقعیت‌های بازار، اتحادهای استراتژیک، سرمایه‌گذاری‌های مشترک و تغییر یا لغو برخی از مقررات دولتی در جهت رفع محدودیت‌های تجاری باشد. سوالاتی که فرصت‌های شرکت را مشخص می‌کنند عبارتند از:
آیا کسب و کار میتواند از روندهای مطلوب صنعت بهره ببرد؟
آیا کسب و کار میتواند نیازهای برآورده نشده مشتری را تامین کند؟
آیا کسب و کار میتواند از فناوری‌های پیشرفته مرتبط استفاده کند؟
آیا کسب و کار میتواند با استفاده از تغییر سیاست‌های مرتبط دولت سرمایه خود را افزایش دهد؟
تهدیدها
تهدیدهای شرکت ناشی از عوامل محیطی نامساعدی است که می‌توانند مانع از عملکرد مناسب شرکت شوند. چنین عواملی شامل ورود رقبای جدید، تغییر در نیاز و یا الویت‌های مصرف کنندگان، تولید و مصرف محصولات جایگزین، افزایش موانع تجاری، ظهور کانال‌های توزیع جدید توسط رقبا، جنگ قیمت‌ها و مالیات بالا خواهد بود. سوالاتی که تهدیدهای شرکت را مشخص می‌کنند عبارتند از:
رقبای شرکت در چه جایگاهی قرار دارند؟
آیا تغییرات فناوری، جایگاه کسب و کار را تهدید می‌کند؟
آیا محصولات جایگزین سایر رقبا بر فروش شرکت تأثیر می‌گذارد؟
چگونه برای کسب و کار خود تحلیل swot داشته باشیم
تعیین هدف
در ابتدا لازم است هدف خود را از تجزیه و تحلیل SWOT مشخص کرده و یک سوال یا هدف در ذهن داشته باشید
انجام تحقیقات
قبل از شروع تجزیه و تحلیل SWOT، برای داشتن درک و شناخت مناسب از مواردی مانند تجارت، صنعت و بازار خود باید تحقیقات کافی را در این زمینه‌ها انجام دهید. تحقیقات بازار به شما کمک می‌کند از وضعیت و روند رقبای‌تان نیز مطلع شوید.
ذکر نقاط قوت تجارت
اولین قدم در تحلیل swot، شناسایی و لیست کردن مواردی است که نقاط قوت تجارت‌تان به حساب می‌آیند. به عنوان مثال میتوانید به نقاط قوت در رابطه با کارمندان، منابع مالی، موقعیت شغلی و مزایای رقابتی‌تان اشاره نمایید. شناسایی هر ایده و موضوع خوشایندی در این مرحله میتواند دلگرم کننده و انگیزشی باشد.
بیشتر بخوانید: چگونه مزیت رقابتی ایجاد کنیم؟
ذکر نقاط ضعف تجارت
مواردی که نقاط ضعف کسب و کارتان محسوب می‌شوند را شناسایی و لیست کنید. نقاط ضعف میتواند شامل‌عدم ارائه محصولات جدید، عدم جذب مشتری، نارضایتی و کم کاری کارکنان، فقدان حق انحصاری، کاهش سهم بازار و همچنین داشتن فاصله از رقبا و بازار باشد.
در ادامه مطمئن شوید نقاط ضعف شناسایی شده را برطرف کردهاید. ارزیابی مداوم لیست نقاط ضعف میتواند روند رشد تجارت شما را در طول زمان نشان دهد. اگرچه ممکن است نقاط ضعف جدیدی شناسایی کنید، اما از بین رفتن نقاط ضعف قدیمی نشانه پیشرفت خواهد بود.
شناسایی فرصت‌های بالقوه
به فرصت‌های خارجی احتمالی کسب و کار خود فکر کرده و به یاد داشته باشید مفهوم و ماهیت فرصت‌های خارجی با نقاط قوت داخلی تفاوت دارد. این فرصتها میتواند شامل ظهور فناوری جدید، برنامه‌های آموزشی، مشارکت، تنوع بازار و تغییرات محدودیت‌ها یا قوانین دولتی باشد.
شناسایی تهدیدهای احتمالی
عوامل بیرونی که می‌توانند تهدید کننده باشند و یا مشکلی برای تجارت شما بوجود آورند را شناسایی و لیست کنید. نمونه‌هایی از تهدیدها میتواند شامل افزایش بیکاری، افزایش رقابت در بازار، افزایش نرخ بهره وعدم ثبات بازارهای جهانی باشد.
زمانیکه مراحل بالا را طی کردید، ۴ لیست جداگانه خواهید داشت که در حالت ایده آل با کنار هم قرار دادن آنها تصویر و تحلیلی کلی از نحوه فعالیت کسب و کار خود خواهید داشت. در نهایت با بکارگیری تحلیل swot میتوانید برای دستیابی به اهداف تجاریتان استراتژی مناسبی تدوین نمایید.
کاربرد ماتریس و تحلیل Swot
تحلیل و ماتریس SWOT میتواند برای تصمیمگیری‌های مختلف در تحقق اهداف نهایی و مطلوب مورد استفاده قرار گیرد. تجزیه و تحلیل SWOT میتواند در برنامه ریزی قبل از بحران و مدیریت بحران پیشگیرانه نیز کاربرد داشته باشد. در ادامه به برخی از کاربردهای تحلیل و ماتریس swot می‌پردازیم:
ایجاد استراتژی
از تجزیه و تحلیل SWOT می‌توان برای ایجاد استراتژی‌های سازمانی یا حتی شخصی استفاده کرد. مراحل لازم برای اجرای یک تجزیه و تحلیل استراتژی محور، شامل شناسایی عوامل داخلی و خارجی با استفاده از ماتریس محبوب دو در دو، انتخاب و ارزیابی مهم‌ترین عوامل و همچنین شناسایی روابط موجود بین آنها است. به عنوان مثال، وجود روابط قوی بین نقاط قوت و فرصتها میتواند نشان دهنده شرایطی خوب در شرکت بوده و استفاده از یک استراتژی تهاجمی را ممکن سازد. از طرف دیگر، تعاملات قوی بین نقاط ضعف و تهدیدات میتواند یک هشدار و توصیه بالقوه برای استفاده از یک استراتژی تجزیه و تحلیل دفاعی باشد.
ویرایش استراتژی جهت اعمال تطابق و تبدیل
یکی از کاربردهای ماتریس SWOT، تطبیق و تبدیل است. شما میتوانید از طریق تطبیق دادن نقاط قوت با فرصتها، مزایای رقابتی خود را افزایش دهید. کاربرد دیگر Swot، تبدیل نقاط ضعف یا تهدیدها به نقاط قوت و یا فرصت است. اگر تهدیدها یا نقاط ضعف قابل تغییر نیستند، باید سعی کنید آنها را به حداقل رسانده و یا کنار بگذارید.
بازاریابی
بازاریاب‌ها برای آنالیز رقبا، مشخصات دقیق هر یک از آنها را در بازار شناسایی کرده و با بکارگیری تجزیه و تحلیل SWOT بر نقاط قوت و ضعف رقابتی آنها تمرکز می‌کنند. مدیران بازاریابی ساختار هزینه، منبع درآمد، مزایا و شایستگی‌ها، موقعیت‌های رقابتی، تمایز محصولات، سیر تحولات صنعت و سایر اطلاعات هر رقیب را بررسی خواهند کرد. آنها غالباً سرمایه‌گذاری برای جمع آوری داده‌های مورد نیاز را امری ضروری می‌دانند. علاوه براین؛ مدیران بازاریابی ممکن است برای کمک به شناسایی و اطلاع از روندهای بازاریابی کسب و کارشان، از تحلیل و ماتریس swot استفاده نمایند.
منبع: https://www.yektanet.com/blog/9829/swot/
